CZYTANIE OJCZYZNY

W przeddzień Narodowego Święta Niepodległości we wtorek 10-go listopada w czytelni biblioteki szkolnej ZS nr 2 w Dukli miało miejsce wydarzenie czytelniczo-patriotyczne z udziałem młodzieży gimnazjum i liceum, nauczycieli-otrganizatorów, dyrektora i zaproszonych gości.

Imprezę rozpoczął Dyrektor Szkoły Pan Arkadiusz Twardzik, który przywitał członków społeczności szkolnej oraz przybyłych na spotkanie gości w osobach: autora książki o średniowiecznych początkach Polski Pana Jerzego Możdżana, Dyrektora Muzeum Historycznego Pałac w Dukli Pana Waldemara Półchłopka oraz Dyrektora Biblioteki Publicznej w Dukli Panią Joannę Szczurek oraz Bibliotekarza Panią Halinę Strojecką.

Następnie gospodarz imprezy nauczyciel polonista i bibliotekarz Andrzej Szwast, który przywitał wszystkich w czytelni biblioteki szkolnej, określił formalną organizację oraz cel spotkania: było nim dostarczenie estetycznej i naukowej pożywki do głębszej refleksji patriotycznej poprzez przypomnienie sztandarowych i mniej znanych dzieł naszej literatury narodowej oraz ważnych wydarzeń historycznych z nimi związanych. W związku z tym nauczyciel zdefiniował pojęcie "patriotyzmu" jako miłości ojczyzny, wyjaśnił jego językowe i kulturowe uwarunkowania. Zwrócił również uwagę na rolę rodziny, przekazu pokoleniowego, tradycji wspólnoty w kształtowaniu uczuć patriotycznych. Zwrócił uwagę na konieczność krzewienia szacunku, pielęgnacji, ożywiania idei patriotycznej. Na koniec przywołał jako wyraz patriotycznych uczuć "Bogurodzicę" jako pieśń religijną i ojczyźnianą, pierwszy polski hymn narodowy, zachęcając przybyłych do jej uroczystego wysłuchania.

Do roli głosowych interpretatorów utworów zostali powołani: o. Eugeniusz Kaczor, Pan Jerzy Możdżan oraz uczennice: klas trzecich gimnazjum (Emanuela Wysowska i Kinga Kuc) oraz klasy maturalnej liceum (Kaja Wrzecionko i Sabina Frączek). Zaangażowani w czytanie dostarczyli przybyłym na spotkanie wielu pozytywnych przeżyć natury estetycznej.

Po każdej z prezentacji głosowej pomników literackich naszej narodowej literatury następował komentarz historyczny, który uwypuklał kontekst powstania dzieł, uczył właściwego i głębszego ich rozumienia. Pierwszy z nich wygłosili po uroczystym wysłuchaniu pierwszego naszego hymnu narodowego "Bogurodzicy" Panowie Stanisław Kalita i Jerzy Możdżan. Dotyczył on początków kształtowania się świadomości narodowej.

Jako pierwszy głos zabrał nauczyciel historii i WOS Pan Stanisław Kalita, który zdefiniował świadomość narodową jako "zbiór przekonań o przynależności do określonego narodu, postrzeganie i rozumienie jego dziejów, zespół wyobrażeń o jego przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz poczucie więzi z członkami tego narodu." Podkreślił on jej znaczącą rolę w słowach: "Istnienie świadomości narodowej stanowi główny warunek istnienia narodu jako faktu historycznego." Następnie powiązał pojęcie świadomości narodowej z innym - świadomości historycznej, "obejmującej zespół wyobrażeń na temat wspólnego pochodzenia i wspólnoty losów historycznych", w obu przypadkach mających działanie państwowotwórcze. Podkreślił, ze proces ten, jeśli chodzi o Polskę, rozpoczął się w stosunku do innych krajów stosunkowo wcześnie, bo już w średniowieczu, choć gwałtowne przyśpieszenie nastąpiło dopiero w w wieku XIX w związku z przenikaniem świadomości narodowej do mas ludowych. Dukielski nauczyciel historii zwrócił również uwagę młodzieży na ważną rolę w podtrzymaniu świadomości narodowej symboli narodowych, "dzięki których istnieniu naród może podkreślić własną odrębność" i w jeszcze większym stopniu spoić wspólnotę narodową. Dodał, że wyrażany w stosunku do nich ogromny szacunek jest "zewnętrznym przejawem odrębności narodowej", mającym duży wpływ na poczucie dumy narodowej, co podkreśla otocznie ich prawną ochroną ze strony państwa. Do takich ważnych symboli nauczyciel zaliczył: godło narodowe (herb), orła piastowskiego pochodzącego z XIII wieku, hymn Polski, flagę polską, święta państwowe i narodowe, rocznice ważnych wydarzeń historycznych, stroje ludowe, legendy, tradycje ludowe czy np. mundur wojskowy. Jako bardzo istotny czynnik spajający naród wymienił również język, podając jego pierwsze średniowieczne pisane przykłady. Na koniec swej wypowiedzi zwrócił uwagę na rolę Kościoła katolickiego w tworzeniu się i umacnianiu poczucia więzi i odrębności narodowej już w średniowieczu, jego kulturotwórczą i państwowotwórczą rolę.

Następnie Pan Jerzy Możdżan jako historyk-amator zachęcił młodzież do dobrej i twórczej "zabawy" jaką może być historia. W swoim wywodzie zwrócił uwagę na sieć złożonych oddziaływań i czynników wpływających na powstanie i rozwój świadomości narodowej. W nawiązaniu do słów swojego przedmówcy uznał wiodącą rolę świadomościowotwórczą i państwowotwórczą Kościoła katolickiego oraz języka polskiego. Zwrócił on uwagę nie tylko na kulturotwórczą rolę tej instytucji, ale również jej potęgę materialną i bogactwa, którymi w trudnych chwilach naszych dziejów potrafiła ona mądrze dzielić się z biednymi oraz na wypadek klęsk nieurodzaju bądź żywiołowych czy w czasie zagrożeń wojennych. Kościół oprócz wpływu na rozwój nauki i kultury był również inicjatorem powstawania prawodawstwa, które umożliwiało trwanie państwa i jego rozwój, mimo jego twardości i szokujących przykładów zastosowania.

Kolejne komentarze do odczytywanych utworów wygłaszał Pan Stanisław Kalita, który w finale podziękował wszystkim za przybycie i zakończył to cenne wydarzenie czytelniczo-patriotyczne.

Pomysłodawcami imprezy byli germanista Augustyn Bozentka, nauczyciel historii i WOS Stanisław Kalita, polonista i nauczyciel bibliotekarz Andrzej Szwast.

Andrzej Szwast